Cây atiso được xem là loại “thần dược” được dân gian ưa chuộng từ rất lâu. Hiện nay hoa atiso, cao atiso,…được sử dụng nhiều trong cuộc sống hằng ngày. Có thể dùng nhiều trong các bài thuốc, trong chế biến món ăn, thức uống tốt cho gan, tiểu đường, dạ dày, trị thấp khớp,…dùng cây atiso mỗi ngày sẽ giúp cho chị em có được làn da đẹp, khỏe, không bị khô ráp. Cùng Lami Farm tìm hiểu kỹ hơn về loại cây này nhé!
Đặc điểm chung cây atiso
Cây atiso có tên khoa học là Cynara scolymus là một loại cây lá gai, là loài cây sống lâu năm. Cây atiso khi trưởng thành sẽ có chiều cao trung bình từ 1,5 – 2 mét. Lá cây atiso có kích thước to và dài từ 50 – 80 cm. Thân cao, thẳng ; cụm hoa atiso có hình đầu màu đỏ tím, to mặc ở ngọn.
Cây atiso được tìm thấy từ miền nam Châu Âu (quanh Địa Trung Hải). Hiện tại, người ta trồng nhiều cây atiso chủ yếu ở các nước trên thế giới như: Pháp, Anh, Mỹ, Ý, Tây Ban Nha,… và tại Việt Nam, cây atiso được trồng Sâp, Tam Đảo, Đà Lạt,…ở các nơi có nhiệt độ ôn hòa, có khí hậu lạnh.
Cây atiso sử dụng bộ phận nào?
Cây atiso được sử dụng nhiều nhất và tốt nhất là ở phần nào? Cách chế biến ra sao?
Bộ phận sử dụng:
Cây atiso được dùng toàn bộ cây gồm thân, lá, hoa và rễ. Cụm hoa, lá bắc có phần gốc nạt; lá (lúc cây mới ra hoa hoặc là khi sắp ra hoa) được dùng để làm thuốc.
Thu hái:
Cây atiso thường được gieo trồng vào tháng 10 hoặc tháng 11, sau đó bứng cây con ra trồng vào tháng 1 hoặc 2. Mùa thu hoạch lá atiso là vào năm thứ nhất của thời kỳ sinh trưởng cây, hoặc là vào cuối màu hoa.
Chế biến:
Cây atiso sau khi thu hoạch thường được rửa sạch, đem đi sấy hoặc phơi khô để dùng được lâu dài.
Bảo quản:
Phơi khô theo phương pháp tự nhiên, không sử dụng chất bảo quản nên lại rất dễ lên mốc, muốn không bị thì nên được bảo quản trong gói kín.
Thành phần hóa học cây atiso
Cây atiso rất tốt cho sức khỏe con người vì có chứa nhiều thành phần hóa học như sau:
- Lá atiso: có chứa các acid hữu cơ (acid alcohol, acid phenol, acid succinic), các hợp chất flavonoid ( cynarozid, scolymozid).
- Thân và lá atiso: có chứa muối hữu cơ của các kim loại như: canxi, kali, magie, natri. Đặc biệt, thân và lá cây atiso có chứa làm lượng kali rất cao.
- Hoa atiso: chứa các thành phần như: carbohydrate 9,3 %, 1,5% chất xơ, rất giàu vitamin và các chất khoáng như phốt pho, kali, canxi, natri, lưu huỳnh và magie.
- Rễ cây atiso: không có dẫn chất của acid caffeic (sesquiterpen lacton, clorogenic).
Công dụng của cây atiso
Cây atiso có vị đắng, có tính mát và nhuận trường. Trên cây, mỗi một bộ phận đều có ích và được đưa sử dụng để chế biến để điều trị bệnh trong các bài thuốc dân gian như:
- Giải độc gan, thải độc cơ thể
- Tăng cường hoạt động, chức năng gan
- Điều hòa men gan
- Điều trị bệnh đái tháo đường, giúp hạ đường huyết trong máu
- Tăng cường hệ tiêu hóa và tăng bài tiết dịch mật
- Hạ cholesterol trong máu
- Có tác dụng lợi tiểu, hỗ trợ điều trị các bệnh suy gan thận, viêm thận cấp và mạn tính
- Điều trị sưng khớp xương.
Tác dụng dược lý cây atiso
Theo các nghiên cứu dược lý hiện đại, những bộ phận của cây atiso có chứa nhiều enzym oxy hóa, chúng hoạt động rất mạnh và gây phá hủy các hoạt chất trong dược liệu.
Trong quá trình nghiên cứu về atiso, các nhà khoa học cũng đã tìm ra và chứng minh được các tác dụng của atiso:
- Làm hạ cholesterol có trong máu bằng đường uống hoặc tiêm dung dịch. Có công dụng làm tăng lượng nước tiểu, tăng hàm lượng urê.
- Lượng mật bài tiết cao gấp 4 lần khi tiêm dung dịch atiso sau 2 – 3 giờ.
- Tác dụng giúp giảm viêm.
Theo Y học cổ truyền:
- Với các bệnh nhân tiểu đường được khuyên dùng cụm hoa atiso, có chứa một lượng nhỏ tinh bột, carbohydrate.
- Lá atiso thường có vị đắng, giúp lợi tiểu, điều trị các bệnh phù, thấp khớp.
- Giúp lọc, thải các độc tố có trong gan, làm mát gan, giải nhiệt.
Tìm hiểu chi tiết: 10 Công dụng tuyệt vời của Atiso đối với sức khỏe
Cách dùng và các bài thuốc của cây atiso
Sử dụng lá atiso tươi đem sắc hoặc nấu cao lỏng (cao mềm hoặc cao khô hoàn thành dạng viên) sử dụng được trong thời gian dài. Lá atiso đã được sấy hoặc phơi khô được sử dụng mỗi ngày là 2 – 10 gram.
Các bài thuốc được dùng trong dân gian từ cây atiso là khá nhiều và phổ biến.
Giảm hàm lượng cholesterol có trong máu
- 40 gram thân cây atiso
- 40 gram rễ
- 20 gram cụm hoa mang phơi khô và tán nhỏ.
- Sau đó pha 2 gram/ lần với nước sôi để dùng thay thế nước trà. Nếu không, có thể lấy 50 gram cụm hoa phơi khô và tán nhỏ.
Có thể sử dụng hoa atiso tươi để nấu với các nguyên liệu như giò heo hoặc lá lách lợn để bổ sung vào thực đơn hằng ngày. Đây là các món ăn ngon vừa có tác dụng điều trị bệnh.
Dùng cây atiso chữa bệnh đái tháo đường
- 50 gram hoa atiso
- 100 gram khoai tây
- 50 gram cà rốt
- 150 gram xương sườn heo và thêm gia vị vừa đủ.
Làm sạch và sắc nhỏ nguyên liệu; Sườn heo hầm chín tới rồi bỏ các nguyên liệu còn lại vào sau đó nêm nếm vừa ăn. Ăn mỗi ngày 1 lần và sử dụng liên tục từ 5 – 10 ngày.
Dùng atiso để giải độc tố và tăng cường chức năng gan
- 50 gram hoa atiso
- 100 gram gan heo
- Gia vị vừa đủ.
Nấu atiso với gan lợn các món canh khác; Ăn mỗi ngày 1 – 2 lần, dùng trong vòng 5 – 10 ngày liên tục để đem lại hiệu quả nhanh.
Dùng atiso để giải nhiệt cơ thể, giải độc gan
- 02 cụm hoa atiso lớn
- 3,5 lít nước
- 01 bó lá dứa
- 60 gram đường phèn.
Làm sạch nguyên liệu. Cụm hoa atiso sau khi cắt bỏ phần cuống, rửa sạch thì cho vào nồi nước đang sôi, đun đến khi cụm hoa atiso mềm nhừ là được. Cho lá dứa (nên cột lại hoặc cuộn tròn) cùng với đường phèn vào nồi đun 10 phút. Chắt bỏ phần bã, đợi nước nguội dần rồi đổ vào bình để trong tủ lạnh và uống dần.
Lưu ý khi sử dụng cây atiso
Trong quá trình sử dụng cây atiso để điều trị các bệnh, cần lưu ý một số điểm sau:
- Không nên lạm dụng, vì sử dụng quá nhiều có thể gây ra các tác dụng phụ như: trướng bụng, gây hại chức năng gan, mệt mỏi,…
- Trên thân cây có những lớp lông tơ nhỏ, khi tiếp xúc quá nhiều có thể gây kích ứng da, ngứa và nổi mẩn đỏ.
- Không được sử dụng cây atiso với người có cơ địa dị ứng hoặc mẫn cảm với các thành phần có trong cây.
- Người bị sỏi thận, tắc ống mật không được sử dụng cây atiso.
- Những người đang sử dụng muối sắt không nên dùng cây atiso, vì có thể ngăn chặn sự hấp thụ muối sắt ấy.
- Khi dùng cây atiso nên theo dõi hàm lượng cholesterol có trong máu.
- Thai phụ, mẹ nuôi con bằng sữa mẹ cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
Cây atiso, những công dụng và những bài thuốc giá trị ai cũng nên biết và bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi có ý định sử dụng dược liệu này khi cơ thể có bệnh.
Hướng dẫn: 3 cách ngâm rượu atiso thơm ngon bổ dưỡng